
اُردمی، یک مرجع تخصصی در حوزه زیبایی و تندرستی است که میکوشد آگاهی و شناخت شما را نسبت به کلیه نکات و ملاحظات مربوط به انتخاب، خرید و مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی افزایش دهد؛ تا بتوانید هر چه بیشتر تاثیر مطلوب آنها را احساس کنید. بیشتر بخوانید
شاید شما هم روی بسیاری محصولات آرایشی و بهداشتی از کرم ضد آفتاب و لوسیونهای کالامین گرفته تا محصولات آرایشی و حتی درمانی مانند کرم ضد جوش ، نام اکسید روی یا همان زینک اکساید را دیده باشید. درباره این ماده چه میدانید؟ به نظر شما این ماده کاملاً طبیعی است و به عنوان یک ماده معدنی مشتقشده از عنصر «روی» ظاهر میشود یا ممکن است به صورت مصنوعی و از طریق فرآوری شیمیایی در محیطهای کنترلشده آزمایشگاهی تولید شود؟ این پرسشی است که قرار است در این مقاله به آن پاسخ دهیم. در واقع میخواهیم ضمن معرفی این ماده، خواص فیزیکی، عملکرد حفاظتی در برابر نور خورشید، نقش آن در فرمولاسیونهای پوستی و همچنین مزایا و معایب زینک اکساید را بررسی کنیم.
متخصصان پوست، زینک اکساید را بهعنوان یک ماده فعال اصلی در ترکیبات ضد آفتاب مینرال میشناسند. این ماده غیرآلی بهصورت فیزیکی عمل میکند و نقش مؤثری در بازتاب اشعههای فرابنفش نوع A و B از سطح پوست ایفا مینماید. همچنین دارای ساختار کریستالی پایدار است که مانع از جذب اشعه UV به لایههای عمقی پوست میشود. اکسید روی ممکن است در فرمولاسیونهای ضد آفتاب، به صورت نانومولکولی یا میکرونیزه شود؛ به این معنی که به ذرات بسیار ریز تبدیل میشود تا ظاهر آن بر روی پوست قابل قبولتر شود.
محصولاتی که در آنها از فرمولاسیونهای غیرمیکرونیزه استفاده شده است، اغلب ظاهری مات، سفید و گچمانند روی پوست ایجاد میکنند. بنابراین اگر ضدآفتابی که استفاده کردهاید، اثر سفیدی مشهودی روی پوست بر جای میگذارد، احتمالاً حاوی زینک اکساید غیرمیکرونیزه بهعنوان ماده اصلی فعال است.
همان طور که میدانید کمتر مادهای در صنعت مراقبت از پوست وجود دارد که بتواند بهطور همزمان از هر دو نوع اشعه مضر UVB و UVA محافظت کند. تنها ترکیبی که این قابلیت را بهطور کامل دارد، زینک اکساید است. بنابراین، اگر ضدآفتاب شما حاوی این ماده باشد، میتوانید با اطمینان بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید، بدون اینکه پوستتان دچار آسیب جدی شود. این خاصیت، آن را به یکی از مؤثرترین فیلترهای UV با طیف گسترده (Broad Spectrum) تبدیل کرده است.
احتمالاً شنیدهاید که باید حداقل ۲۰ دقیقه بین استفاده از ضد آفتاب و خروج از منزل صبر کنید. اگرچه این احتیاط درباره ضد آفتابهای شیمیایی (Chemical Sunscreens) صادق است؛ اما هنگام استفاده از محصولاتی که حاوی زینک اکساید هستند، نیازی به این وقفه نیست. این ماده معدنی به محض تماس با پوست، یک لایه محافظتی تشکیل داده و بلافاصله عملکرد خود را آغاز میکند.
یکی از مهمترین ویژگیهای زینک اکساید، بیاثر بودن آن از نظر شیمیایی بر ساختار پوست است؛ به این معنا که با پوست وارد واکنش نمیشود و بهعنوان یک سد فیزیکی عمل میکند. به همین دلیل، این ماده برای پوستهای حساس، پوستهای دارای روزاسه، پوستهای آسیبدیده و حتی پوست نوزادان بالای شش ماه نیز بیخطر است. همچنین چون این ماده غیرکمدونزا (Non-comedogenic) است، برای افرادی با پوست مستعد آکنه و جوش نیز گزینه مناسبی محسوب میشود.
زینک اکساید نهتنها یک فیلتر UV است، بلکه دارای ویژگیهای ضد التهاب، آنتیاکسیدان و حتی ضدعفونیکننده ملایم نیز هست. به همین دلیل، در فرمول کرم ترمیم کننده ، کرمهای پای نوزاد، ضد جوش و حتی ماسک های درمانی نیز بهکار میرود. این ماده به ترمیم سد دفاعی پوست کمک کرده و به بازسازی لایه شاخی آسیبدیده نیز کمک میکند.
یکی از معایب رایج زینک اکساید، ایجاد ظاهر سفید و غیرطبیعی روی پوست است. این موضوع بهویژه برای افرادی با رنگ پوست تیرهتر مشکلساز است. البته فرمولهای رنگی جدیدی تولید شدهاند که با داشتن پیگمنتهای رنگی طبیعی، ظاهر سفیدی را کاهش میدهند و درعینحال، سطح محافظت را بالا نگه میدارند.
اگرچه احتمال واکنش آلرژیک به زینک اکساید بسیار کم است، اما در برخی موارد نادر، ممکن است پوستهای فوقالعاده حساس دچار قرمزی یا تحریک شوند. توصیه میشود قبل از استفاده، تست پچ روی ناحیه داخلی آرنج انجام شود تا از عدم حساسیت اطمینان حاصل گردد.
اصولاً همه افراد بالای شش ماه میتوانند از محصولات حاوی زینک اکساید استفاده کنند. این ماده به دلیل ایمنی بالا، اغلب در کرمهای مخصوص کودکان نیز استفاده میشود. در افرادی که دچار مشکلاتی مانند ملاسما، هایپرپیگمنتیشن، آفتابسوختگی یا التهاب پوستی هستند، نیز استفاده از زینک اکساید توصیه میشود. متخصصان پوست برای محافظت از پوست بیماران تحت درمان با رتینوئیدها یا لایهبردارهای قوی نیز مصرف آن را تجویز میکنند.
سخن پایانی
در این مقاله درباره زینک اکساید و مزایا و معایب آن صحبت کردیم. اگر قصد خرید ضد آفتاب حاوی این ماده مؤثر را دارید، بهتر است ابتدا نوع پوست خود را در نظر گرفته و سپس از میان گزینههای موجود، محصول مناسب خود را انتخاب کنید. تنها با یکبار انتخاب درست، میتوانید هم از پوستتان در برابر اشعههای مضر محافظت کنید و هم قدم مؤثری در پیشگیری از سرطان پوست با بهترین کرم ضد آفتاب بردارید. آیا شما تجربه استفاده از محصولات حاوی زینک اکساید را داشتهاید؟ در قسمت نظرات تجربیات خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.