اُردمی، یک مرجع تخصصی در حوزه زیبایی و تندرستی است که میکوشد آگاهی و شناخت شما را نسبت به کلیه نکات و ملاحظات مربوط به انتخاب، خرید و مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی افزایش دهد؛ تا بتوانید هر چه بیشتر تاثیر مطلوب آنها را احساس کنید. بیشتر بخوانید
آراستگی مو یکی از پایههای زیبایی است و هر مرد و زنی در طول عمر خود ساعتهای فراوانی را برای زیباترکردن موهای خود سپری کرده است. مو حتی بهلحاظ فرهنگی نیز دارای اهمیت است و نوع رفتار ملتهای مختلف درخصوص موهای خود متفاوت است. اهمیت مو برای زیبایی بانوان کاملاً مشخص است؛ اما آقایان هم توجه ویژهای به موهای خود دارند و ازآنجاکه بیشتر دچار ریزش مو میشوند، دردسرهای بیشتری را نیز برای حفظ موهای خود پیش رو دارند.
حدود دوسوم از آقایان پس از اینکه ۳۵سالگی را پشت سر میگذارند، دچار ریزش مو میشوند. همچنین 40درصد از بانوان پس از عبور از مرز 40سالگی شاهد ریزش مقدار محسوسی از موهای خود هستند. ازآنجاییکه این آمار و ارقام را نمیتوان دستکم گرفت، در ادامه پروندهای کامل در خصوص دلایل ریزش مو پیش روی شما قرار داده و به راههای پیشگیری و درمان آن پرداختهایم.
ریزش مو که منشأ آن زخمهای پوستی در سر نباشد، رواج زیادی در بین بیشتر افراد دارد و تقریباً هر کسی در طول زندگی خود نوعی از ریزش مو را تجربه میکند. متخصصان این حوزه با بررسی شکستگی و آسیب ساقه مو تشخیص دادهاند ریزش مو، باعث کاهش رشد مو میشود.
ازآنجاییکه با انواع متفاوتی از ریزش مو سروکار داریم، پیداکردن دلیل اصلی آن کار سخت و دشواری است. بههمین منظور در ادامه به دلایل رایج ریزش مو در پوست سر معمولی اشاره میکنیم که دچار زخم نشده باشد.
توجه داشته باشید که برای تشخیص دقیق نوع ریزش موی خود به پزشک مراجعه کنید. به پزشک خانواده، دکتر بیماریهای داخلی و متخصص بیماریهای زنان برای درمان ریزش مو میتوان اعتماد کرد. این پزشکها معاینههای رایج را انجام میدهند و بهدلایل ریزش مو پی میبرند.
ازآنجاییکه مختصص بیماریهای پوستی امراض مختلف پوست، مو و ناخن را میشناسد، ممکن است آزمایشهای تخصصیتری برای پیبردن به دلیل اصلی ریزش مو تجویز کند. حتی گاهی اوقات، پزشکان متخصص نمونهبرداری از پوست سر را نیز توصیه میکنند.
روشهای مختلفی برای دستهبندی انواع ریزش مو وجود دارد. ابتدا باید بررسی کرد که ریزش مو و ازبینرفتن پیاز آن، دلیلی مانند زخم پوست سر نداشته باشد. پس از این بررسی، اگر پیازهای موی خالی زیادی در پوست وجود داشته باشد، این نوع ریزش مو با عنوان ریزش موی غیرزخم شناخته میشود.
ناگفته نماند ریزش موهایی که پوست سر دچار زخم نیست، ممکن است بهدلایل فیزیکی و شیمیایی دیگری که به ساقه مو صدمه وارد کرده، اتفاق بیفتد. در این مواقع ساقه مو حالتی شکننده پیدا کرده و ریزش آن را به دنبال دارد. در چنین شرایطی نمونهبرداری از پوست سر برای تشخیص دقیق دلیل ریزش مو توصیه میشود. گاهی اوقات نیز پزشک متخصص، تعدادی از تارهای مو را جدا کرده و با بررسی ظاهر آنها، همچنین میزان درصد رشد موها دلیل اصلی ریزش مو را تشخیص میدهد.
در صورتی که پوست سر دچار زخم و التهاب باشد این زخمها ممکن است بهصورت دائم به پیاز مو صدمه بزند و هرگز در آن ناحیه مجدداً مویی رشد نکند.
بررسی دلایل و روشهای درمان ریزش موهایی که به دلیل زخمهای پوستی ایجاد شدهاند در حوصله این مطلب نیست؛ به همین دلیل در ادامه فقط بهدلایل ریزش موهایی که در اثر عارضهها رخ دادهاند، اشاره کردهایم.
گاهی اوقات فقط یک قسمت از پوست سر خالی میشود درحالیکه قسمتهای کناری آن پرمو و سالم باقی میماند. ریزش موی سکهای (Alopecia Areata) و ریزش موی کششی (traction alopecia) بههمراه عادت کندن قسمتهایی از مو با دست، همچنین عفونتهای قارچی و سفلیس درجهدوم را میتوان از مثالهایی دانست که در گروه ریزش موی ناهمگون قرار میگیرند.
این عارضه درواقع یک مشکل رایج پوستی است و عموماً ریزش مو به ابعاد یک سکه در یک قسمت از موی سر اتفاق میافتد. در این عارضه، این قسمت کاملاً از مو خالی میشود. البته جایی برای نگرانی وجود ندارد؛ زیرا عموماً بین سه تا شش ماه بعد، موها مجدداً در ناحیهای که ریخته، رشد میکند.
شدیدترین حالت ریزش موی سکهای را با نام آلوپسی توتالیس (Alopecia Totalis) میشناسیم. در این حالت همه موهای سر میریزد. ریزش موی سکهای فقط به پوست سر محدود نمیشود و در سایر قسمتهای بدن مانند ریش و ابرو نیز ممکن است دیده شود.
آلوپسیآرهآتا یا ریزش موی سکهای درواقع شرایطی خودایمن است که بدن، پیاز مو را هدف قرار میدهد. این عارضه بدون درمان نیز برطرف میشود؛ اما روشهای درمانی مختلفی نیز برای التیام ریزش موی سکهای وجود دارد. باور بیشتر مردم بر این است که این عارضه در اثر استرس ایجاد میشود؛ اما ممکن است این باور صحت چندانی نداشته باشد و حتی ممکن است ریزش موی سکهای، استرس را بهدنبال داشته باشد.
تزریق مقدار مشخصی مواد استروئید مانند تریامسینولون (Triamcinolone)، به ناحیهای از پوست که موی آن از بین رفته است، باعث تحریک این ناحیه برای تولید مو میشود. این روش درمانی زمانی انجام میشود که با ناحیهای کوچک در پوست مواجه شویم که موهای آن ریخته شده است. تجربه نشان داده این روش اثربخشی بسیاری دارد و پس از گذشت مدت کمی دوباره مو در این ناحیه رشد میکند.
خوردن استروئیدها، یا درمان با پرتو فرابنفش برای درمان بیمارانی پیشنهاد میشود که قسمتهای زیادی از موی آنها دچار ریزش سکهای است. تضمینی برای اجرای این روشها در ابعاد گستردهتر وجود ندارد و این روشها خطرها و اثرات جانبی مختلفی بهدنبال دارند.
در این حالت از ریزش مو، فقط قسمت کمی از پوست، بدون مو شده است؛ بنابراین میتوان این ناحیه را با شانهکردن موهای قسمتهای دیگر پوشش داد. استفاده از کلاهگیس نیز یکی دیگر از روشهای پوشش ریزش موی سکهای است. آقایان نیز میتوانند با تیغزدن تمامی قسمتهای سر، موها را یکسان کنند تا ریزش یک قسمت از آن بهچشم نیاید.
لازم به ذکر است درمانهای جدیدی نیز برای برطرفکردن این عارضه وجود دارد؛ اما ازآنجاییکه این درمانها هنوز در مراحل ابتدایی هستند، بهصورت عمومی تجویز نمیشوند و به تحقیقات بلندمدتتری برای استفاده آنها نیاز است.
ریزش موی کششی (Traction Alopecia) در بانوانی مشاهده میشود که موهای خود را با گلسر بسیار محکم میبندند. در این حالت، موها بیشتر از حد تحمل آنها کشیده میشود؛ درنتیجه شاهد ریزش مو در این ناحیه هستیم. بانوانی که غالباً موهای خود را مدل دماسبی میبندند نیز در معرض خطر ریزش موی کششی قرار دارند. تغییر مدل مو، بهترین روش برای ازبینبردن این نوع ریزش مو است.
این عارضه بیشتر جنبه وسواس و عادت دارد و افرادی که قسمتی از موهای خود را دائم میکشند دچار ریزش مو میشوند. درنتیجه در صورت توقف این رویه، مو دوباره رشد خواهد کرد. این نوع ریزش مو، ریشههای روانی و عصبی دارد و اگر فردی نتواند این عادت را کنار بگذارد، بهتر است حتماً با روانپزشک مشورت کند. داروهای ضدافسردگی و استرس در این زمینه وجود دارد که در درمان این عادت مؤثر است.
این بیماریها که در جوامع پزشکی در گروه تینا کاپیتیس (Tinea Capitis) قرار میگیرند، درواقع ریشه قارچی دارند. در زبان تخصصی پزشکی Tinea بهمعنای عفونت قارچی و Capitis بهمعنای سر است. این بیماریهای قارچی بیشتر در کودکان و دانشآموزان دیده میشود و کمتر دیده شده است که یک بزرگسال به آن مبتلا شود.
بیماریهای قارچی سر در میان سیاهپوستان آفریقایی رواج بیشتری دارد. در این حالت نقطههای کچلی در قسمتهایی از سر مشاهده میشود که موهای آن نواحی شکسته و صدمهدیده به نظر میرسد و پوست کاملاً ملتهب است.
برای جلوگیری از پیشرفت و التیام بیماریهای قارچی سر میتوان از داروهای ضدقارچ خوراکی کمک گرفت. این داروها به ریشه مو نفوذ میکنند و با التیام مو و پوست سر، رویش مجدد موها را در پی دارد. قرضدادن یا گرفتن شانه سر یا کلاه از دیگران میتواند بیماری قارچی پوست سر را از یک نفر به فرد دیگر منتقل کند.
در دوران بارداری هورمونها بیش از حد ترشح میشوند. بارداری تغییرات فراوانی در موهای سر ایجاد میکند. برخی بانوان باردار احساس میکنند موهای آنها ضخیمتر شده است و برخی دیگر دچار ریزش مو میشوند. پزشکان تاکنون متوجه دلیل اصلی ریزش مو در دوران بارداری نشدهاند؛ اما احتمال دارد تغییر چرخه رشد مو در دوران بارداری، ریزش مو را به دنبال داشته باشد.
پس از بارداری نیز بهدلیل مشکلات روحی که بعضی از بانوان پس از تولد فرزند تجربه میکنند، احتمال ریختن مو وجود دارد. خوشبختانه این وضعیت به درمان نیازی ندارد و بعد از اینکه مادر سلامت روحی و جسمیاش را بازیافت، ریزش موهای او نیز متوقف میشود.
توجه: خارش سر را جدی بگیرید. خارش همیشه در نهان خود نشانهای از بیماری دارد و احتمال ریزش مو نیز در این وضعیت کاملاً وجود دارد. شوره سر و بیماری صدفک یا پسوریازیس (Psoriasis) از دسته عارضههایی است که خارش سر را بهدنبال دارد. استفاده از شامپوهای حاوی کتوکنازول (Ketoconazole) و کرمها و لوسیونهای استروئید موضعی، برای درمان این بیماریها پیشنهاد میشود.
در حالت معمولی، موهایی که روی پوست سر رشد میکنند، حدود سه سال عمر میکنند. سپس این موها وارد مرحله استراحت میشوند. این مرحله حدود سه ماه طول میکشد. در این حالت ریشه مو جمع و خشکیده میشود و در نهایت از پوست بیرون میآید و از بین میرود. درنتیجه کاملاً طبیعی است که حدود صد تار مو در روز ریخته شود. تماس شامپو با پوست سر نیز باعث آزادشدن ریشههای قدیمی مو میشود؛ بههمین دلیل است که وقتی حمام میرویم موهای بیشتری میریزد. این فرایند کاملاً طبیعی است و موهای جدید بهسرعت جایگزین موهای قدیمی میشوند.
اگر به ریشه و ساقه موهایی که خودبهخود ریختهاند بادقت نگاه کنید، متوجه ریشه خشکیده آنها خواهید شد. بهطور معمول حدود ۱۰درصد از موهای ما همیشه در مرحله استراحت قرار دارند و منتظر ریختن هستند.
در این بین بعضی از عوامل باعث میشوند تا به این فرایند شوک وارد شود و آهنگ رشد موها را دچار تغییر کند. درنتیجه به جای ۱۰درصد، ناگهان ۳۰ تا ۴۰درصد از موها به مرحله استراحت وارد میشوند و سه ماه بعد این تارهای مو دستهدسته میریزند. چنین فرایندی بیشتر در حوالی جلوی سر دیده میشود.
در این حالت موها کمپشتتر میشود و تاسی در قسمت خاصی از سر دیده نمیشود. ازآنجاییکه موها بهطور پراکنده ریخته میشود، امکان دارد این حالت بهراحتی مشاهده نشود و فرد پس از مدتی حس کند موهایش دیگر پرپشتی سابق را ندارد و کمپشت شده است. غالباً شرایط زیر در ریزش موی پراکنده وجود دارد:
زایمان، تبهای شدید، کاهش ناگهانی وزن، عملهای جراحی، بیماریهای وخیم و عوامل احساسی و استرس را میتوان از دلایل اصلی اینگونه ریزش مو دانست.
خوشبختانه هیچکدام از این عارضهها جای نگرانی ندارد و پس از اینکه بدن سلامت خود را دوباره بازیافت، فرایند رشد موها نیز بهحالت اول خود باز میگردد. درنتیجه توصیه میکنیم اگر با چنین وضعیتی روبهرو شدید، شستشوی منظم مو و حفظ نظافت شخصی در کنار تغذیه مناسب را فراموش نکنید. به جای نگرانی برای موهای ازدسترفته خود، سعی کنید هرچه سریعتر سلامت روحی و جسمی خود را بازیابید تا موها دوباره با سرعت معمولی به رشد خود ادامه دهند.
موی سر آقایان مسنتر حتی اگر نریخته باشد، باز هم ضخامت قبل را ندارد و باریکتر میشود. ریزش مو در مردان جوان از کنارههای پیشانی و شقیقه شروع میشود و با افزایش سن، به بقیه نواحی سر سرایت میکند. خوشبختانه این فرایند به معنای تاسی کامل نیست و احتمال دارد در همین مقدار متوقف شود.
بانوان هم مانند آقایان بهدلایل ارثی دچار ریزش مو میشوند. البته الگوی ریزش موی خانمها نسبتبه آقایان پراکندهتر است و کمتر دیده شده که موی قسمت جلو و بالای سر یک خانم بهدلایل ارثی بریزد. گاهی بانوان در جوانی (حدود بیست سال و بیشتر) کمپشتشدن مو را تجربه میکنند. این ریزش مو محسوس نیست و گاهی اوقات تا سیسالگی به چشم نمیآید.
کمخونی، بیماری تیروئید و سندرم تخمدان پلیکیستیک (Polycystic Ovary Syndrome) از عارضههای دیگری است که ریزش مو در بانوان را بهدنبال دارد. در این مواقع پزشک برای تشخیص علت، با بررسی نتیجه آزمایش خون و سابقه پزشکی بیمار، دلایل ریزش مو را شناسایی میکند. البته تحقیقاتی نیز وجود دارد که ادعا میکند ریزش مو ممکن است از ژنهای خانواده مادری به فرزند ارث برسد.
در این بین باورهای نادرستی نیز در خصوص دلایل ریزش موهای خانمها وجود دارد که این دلایل پایه و اساس علمی ندارند. برای نمونه گفته میشود موهای بلند استعداد بیشتری برای ریختن دارند یا اینکه زدن شامپو به موها، سرعت ریختن آنها را افزایش میدهد.
جالب است بدانید چنین دلایلی در مجامع پزشکی اثبات نشدهاند و حتی رنگکردن مو نیز عموماً ریزش آن را به دنبال ندارد. رنگکردن موها که گاهی اوقات باعث سوختگی مو میشود ممکن است بافت ریشه مو را شکننده و نازک کند؛ اما دلیل کاملی برای ریختن آن نیست.
کاندیشنرها، شامپوها و سرمهای ویتامینی بسیاری در بازار وجود دارند که هر کدام مدعی کاهش ریزش مو هستند. این محصولات ضرری برای مو ندارند و در بیشتر آنها ترکیباتی مانند ماینوکسیدیل (Minoxidil) و پروپسیا (Propecia) وجود دارد. اثربخشی این محصولات در درازمدت مشخص میشود.
محصولات حاوی این داروی موضعی را در داروخانهها میتوان پیدا کرد. این محصولات برای بانوان و آقایان کاربرد دارد و برای بازگردانی رویش مو در قسمت جلوی پیشانی گزینه خوبی هستند؛ اما برای موی بالای سر، کاربرد چندانی ندارند. ماینوکسیدیل عموماً در محصولات ضدریزش مو با میزان ۲ تا ۴درصد استفاده میشود و گاهی اوقات این ماده را با میزان ۵درصد نیز شاهد هستیم.
بانوان این محصولات را باید روزی دو بار استفاده کنند. پس از مدتی در محلهایی از پوست سر که ریزش مو داشتهاند، تارهای نازک مو رشد خواهند کرد. جالب است بدانید تماس این مواد با گردن یا سایر قسمتهای بدن باعث رویشمو در این نواحی میشود.
فیناستراید دارویی است که برای درمان ریزش مو بهخصوص در آقایان استفاده میشود. بهطور معمول این دارو برای خانمها و همچنین برای افرادی که ریزش موی آنها وارد مرحله پیشرفته شده است یا نواحی «خط موی عقب رفته» به کار نمیرود.
این ماده بیشتر برای آقایانی کاربرد دارد که موهای آنها بر اثر اختلالهای غدد داخلی و مسائل ژنتیک ریخته باشد. پروپسیا فرایند هورمونهای طبیعی را در پیاز مو مسدود میکند تا اختلالی در رشد موها ایجاد نشود. بانوان باردار حتماً باید از محصولات حاوی پروپسیا دوری کنند.
تحقیقات ثابت کرده این ماده تأثیر خوبی در کاهش ریزش مو دارد؛ بهشرط اینکه به مدت شش تا دوازده ماه بهطور دائم از آن استفاده شود. محصولات دارای پروپسیا برای آقایانی که هنوز موهای آنها کاملاً نریخته است، اثربخشی بسیار بیشتری دارد.
داروهای موضعی با نام آنالوگ پروستاگلاندین (Prostaglandin Analogs) نیز اخیراً آزمایش شدهاند. استفاده از این داروها برای خانمها و آقایان مشکلی ندارد و بیشتر برای افزایش رشد مژهها به کار میروند.
هیچ تحقیقاتی تاکنون تأثیر ویتامینها در جلوگیری از ریزش مو را اثبات نکرده است؛ اما گفته میشود شربتهای مولتیویتامین حاوی زینک، ویتامین B، آهن و کلسیم برای افرادی که ریزش مو دارند گزینه مناسبی بهنظر میرسد. در این بین برخی تحقیقات از تأثیر مثبت ویتامین D در کاهش ریزش مو خبر میدهد. کمبود آهن و ویتامین B12 ریزش مو را بهدنبال دارد؛ پس درصورتیکه آزمایشها از کمبود این مواد حکایت داشتند، بهتر است این ویتامینها را برای بدن تأمین کرد.
با این تفاصیل در نظر داشته باشید داروهای تکمیلی که ادعای بهبود فرایند رشد مو را دارند، ممکن است در انجام چنین ادعایی ناکارآمد باشند. همچنین گفته میشود روشهای قدیمی مانند مالیدن سیر، آب پیاز، روغن نارگیل، روغن اوناگر (Evening Primrose Oil)، سرکه سیب، کراتین و روغن تخم کدوتنبل، برای درمان ریزش مو مؤثرند.
با توجه به میزان رواج ریزش مو، شاهد روشهای بسیار مختلف و متنوعی برای بهبود این عارضه هستیم. در این زمینه میتوان به پودر پرپشتکننده مو (Hair Fiber Powder)، کلاهگیس مصنوعی، کاشت مو، اکستنشن مو و درمان لیزر اشاره کرد.
این پودرها درخشان و رنگیاند و برای پوششدادن و مخفیکردن قسمتهای کمپشت یا بیموی سر استفاده میشود. ترکیبات این پودرها به نوعی است که به تارهای مو میچسبند و ظاهری پرپشت برای مو ایجاد میکنند. این محصولات بدون نیاز به تجویز پزشک در داروخانهها و فروشگاههای لوازم زیبایی و آرایشی موجود است و استفاده از آنها خطری به دنبال ندارد. اثربخشی پودرهای فیبر مو یا پرپشتکننده ممکن است دائمی نباشد؛ اما بهصورت گذرا میتوان برای پوشش قسمتهای بیموی سر، به این محصولات اطمینان کرد.
کلاهگیسهای مصنوعی از دیرباز بهعنوان روشی برای پرکردن قسمتهای خالی سر شناخته میشوند. این روزها به لطف فناوریهای جدید، موهای مصنوعی را مشاهده میکنیم که با ظرافت تمام در کنار موهای طبیعی قرار میگیرند. رنگ و ساختار این موها به رنگ موهای طبیعی فرد بسیار شبیه است. در این روش کیفیت و قیمت متفاوتی وجود دارد.
در این رویکرد، پزشک موهای قسمتهایی که سالم است را جدا میکند و در قسمتهای دیگر سر که مویی در آن رشد نمیکند دوباره میکارد. کاشت مو از آن دسته روشهایی است که در سالهای اخیر پیشرفت بسیاری داشته است. این روزها روشهایی از کاشت مو را مشاهده میکنیم که ظاهری کاملاً طبیعی و زیبا برای فرد ایجاد میکند.
در بسیاری از مواقع برای افرادی که کاشت مو انجام دادهاند، استفاده از داروی پروپسیا پیشنهاد میشود. همانطور که قبلتر گفتیم، این دارو کمک میکند تا موها حالت طبیعی خود را در درازمدت حفظ کنند. کاشت مو یکی از گرانترین و البته بهترین گزینهها برای درمان ریزش مو بهحساب میآید.
کاشت مو نیز یکی دیگر از روشهای پیشنهادی و مؤثر برای ریزش مو در بانوان است. انجام این روش در بین آقایان و خانمها تفاوتی ندارد.
دستگاههای لیزر پرتو پایین، یکی دیگر از شیوههایی است که به آقایان پیشنهاد میشود. نمونههای خانگی این دستگاهها نیز تولید شده است و بدون نیاز به تجویز پزشک میتوان از آنها استفاده کرد. این دستگاهها برای استفاده راحتتر در مدلهایی مانند شانه و کلاه عرضه میشوند و مو را در فرایند رشد تحریک میکنند.
در این مطلب اشارهای کامل و جامع به تمامی جوانب ریزش مو در آقایان و بانوان داشتیم و سعی نمودیم راههای جلوگیری و بهبود این عارضه را با شما در میان بگذاریم. در پایان پیشنهاد میکنیم اگر شما هم تجربهای در زمینه پیشگیری و درمان ریزش مو دارید، در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران بهاشتراک بگذارید.