اصول پایه‌ای مراقبت از پوست کودکان در برابر آفتاب

پرتوهای خورشید زندگی و حیات را به این کره خاکی هدیه می‌دهند اما در نور خورشید پرتوهای مضری نیز وجود دارد که بلای جان انسان‌ها هستند. کودکان نیز با توجه به بافت پوست تازه و آسیب‌پذیری که دارند بیشتر در معرض خطر پرتورهای مضر آفتاب قرار می‌گیرند.

جالب است بدانید یک آفتاب سوختگی کوچک در دوران کودکی می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان پوست را در سنین بزرگسالی بیشتر کند. با این حساب استفاده از کرم‌های ضد آفتاب برای کودکان و حتی نوزادان یک امر ضروری و لازم به نظر می‌رسد.

برای اینکه اهمیت مراقبت از پوست کودکان در برابر اشعه‎های مضر خورشید بیشتر در ذهن شما نقش ببندد در ادامه توضیحات بیشتری را خواهیم داد.

۱. تفاوت اشعه فرابنفش UVA و UVB

پرتو اشعه فرابنفش نوع A که به اختصار آن را با نام UVA نیز می‌شناسیم باعث برنزه شدن پوست می‌شود، پرتو اشعه فرابنفش نوع B نیز که آن را با نام UVB هم می‌شناسیم پوست فرد را دچار آفتاب سوختگی می‌کند.

با این حساب ممکن است با خود فکر کنید برنزه شدن پوست نسبت به آفتاب سوختگی ضرر کمتری دارد، اما قضیه به این راحتی‌ها هم نیست و برنزه شدن پوست در اثر پرتوهای UVA خطرات بیشتری را به دنبال دارد.

برنزه شدن پوست و آفتاب سوختگی هر دو از آسیب دیدن سلول‌های پوست در اثر پرتوهای مضر خورشید حکایت دارند. تاکنون اشعه فرابنفش نوع B به عنوان مقصر اصلی در ایجاد سرطان پوست شناخته می‌شد اما تحقیقات اخیر ثابت کرده است که اشعه فرابنفش نوع A نیز به همان اندازه می‌تواند خطرناک باشد.

لازم به ذکر است که اشعه فرابنفش نوع A تا میزان ۳۰ تا ۵۰ بار بیشتر باعث ایجاد عارضه‌های پوستی می‌شود، این دسته از پرتوهای مضر خورشید نفوذ بیشتری به قسمت‌های داخلی پوست دارند.

۲. معنای عبارت SPF روی محصولات ضد آفتاب

عبارت SPF که در کرم‌های ضد آفتاب شاهد آن هستیم به میزان مراقبت از پوست در برابر آفتاب سوختگی اشاره می‌کند.

با این حساب اگر کودک دلبند شما پس از حضور زمانی حدود ۱۰ دقیقه در زیر نور آفتاب دچار قرمزی پوست می‌شود، کرم ضد آفتابی با میزان SPF 15 مقدار زمان ۱۰ دقیقه را ۱۵ برابر افزایش می‌دهد. به این ترتیب با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت کودکی که از ضد آفتاب با میزان SPF 15 استفاده کرده است به مدت زمان ۱۵۰ دقیقه یا چیزی بیشتر از ۲ ساعت در برابر پرتوهای مضر خورشید ایمن خواهد بود.

ناگفته نماند که مقدار پوشش کرم ضد آفتاب روی سطح پوست نیز در محاسبه میزان ایمن بودن پوست پس از مصرف ضد آفتاب تاثیر دارد. آکادمی بیماری کودکان در آمریکا پیشنهاد می‌کند که نوازادن و کودکان در زمان حضور در زیر نور مستقیم خورشید باید حداقل از ضد آفتاب با میزان SPF 15 استفاده کنند. این کار باعث می‌شود تا حد ۹۳ درصد جلوی اشعه فرابنفش نوع B گرفته شود.

کاملاً مشخص است که میزان SPF بالاتر در کرم‌های ضد آفتاب، محافظت بیشتری را به دنبال دارد. کرم ضد آفتاب با میزان SPF 30 می‌تواند پوست را تا مقدار ۹۷ درصد در برابر اشعه فرابنفش نوع B محافظت کند. کرم‌های ضد آفتاب با میزان SPF 50 یا بالاتر نیز تا حدود ۹۸ درصد پوست را در برابر اشعه فرابنفش نوع B محافظت می‌کنند.

۳.  نکاتی که هنگام خرید کرم‌ ضد آفتاب باید در نظر داشت

کرم، اسپری و سایر ترکیبات ضد آفتاب موجود در بازار که دارای SPF 15 یا بیشتر هستند در دسته‌ای با عنوان broad-spectrum قرار می‌گیرند، این عبارت به این معناست که محصول ضد آفتاب مورد نظر قادر است پوست را از اشعه فرابنفش نوع A و اشعه فرابنفش نوع B تا میزان قابل قبولی محافظت کند.

البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که بعضی از محصولات موجود در بازار که ادعای مراقبت از پوست کودکان را دارند به خوبی از عهده این کار بر نمی‌آیند. با این حساب در حین خرید بهترین ضد آفتاب برای فرزند دلبندتان وسواس بیشتری به خرج دهید. تجربه نشان داده است کودکانی که هنوز دوران طفولیت خود را سپری می‌کنند و راهی مدرسه نشده‌اند با اسپری‌های ضد آفتاب راحت‌تر کنار می‌آیند.

البته بعضی از کودکان نیز نسبت به ترکیبات موجود در یک محصول خاص ممکن است حساسیت داشته باشند. به این ترتیب پیشنهاد می‌کنیم بار اول ابتدا مقدار کمی از ضد آفتاب را روی بازوی کودک دلبند خود بمالید و این ناحیه را به مدت ۲۴ ساعت زیرنظر بگیرید تا در صورت مشاهده قرمزی یا سایر حساسیت‌ها از کرم ضد آفتاب دیگری استفاده کنید.

انواع ضد آفتاب کودک که در ترکیبات آن از دی‌اکسید تیتانیوم یا اکسید زینک استفاده شده است، کمتر جذب پوست می‌شوند و در نتیجه پوست کودکان احتمال کمتری برای حساسیت در اثر استفاده از این محصولات خواهد داشت. از طرف دیگر اگر قرار است فرزند شما در زیر نور آفتاب، آب‌بازی کند یا وارد استخر شود یا اینکه کودک شما بیش‌ از حد عرق می‌کند بهتر است از ترکیبات ضد آفتابی که در مقابل آب نیز مقاوم هستند استفاده کنید.

در حین خرید محصولات ضد آفتابی که در برابر آب مقاوم هستند به نوشته روی این محصول که به مدت زمان مراقبت از پوست کودکان اشاره کرده است توجه داشته باشید. این زمان به صورت معمول چیزی حدود ۴۰ تا ۸۰ دقیقه است و پس از آن باید مجدد ضد آفتاب را تجدید کنید.

۴. سن مناسب کودکان برای استفاده از ضد آفتاب

پوست نازنین و لطیف فرزند دلبند شما بسیار حساس است و سریعاً مواد شیمیایی را جذب خود می‌کند. در نتیجه استفاده از هرگونه ضد آفتاب برای نوزادانی که کمتر از ۶ ماه دارند توصیه نمی‌شود.

البته ضد آفتاب‌هایی که در ترکیبات آن‌ها از اکسید زینک استفاده شده است را می‌توان برای کودکان کمتر از ۶ ماه نیز استفاده کرد، به شرط اینکه تنها قسمت کمی از سطح پوست را ضد آفتاب بزنید.

به غیر از کرم‌های ضد آفتاب، پوشاندن کامل سطح پوست نوزدان نیز یکی از راه‌های مطمئن برای مراقبت از پوست کودکان در برابر خورشید است. پیشنهاد می‌‌کنیم فرزند دلبندتان را تا جایی که امکان دارد در ساعت‌های ۱۰ تا ۴ بعد از ظهر به مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.

۵. مقدار مناسب ضد آفتاب برای پوست کودکان

بنیاد سرطان پوست آمریکا پیشنهاد می‌کند بزرگسالان حداقل بیست و هشت گرم کرم ضد آفتاب را روی سطح پوست خود بمالند، اما تاکنون تجویز معتبری برای مقدار مناسب کرم ضد آفتاب برای پوست کودکان منتشر نشده است.

با این حساب پیشنهاد می‌کنیم به اندازه‌ای کرم ضد آفتاب روی پوست کودک خود بمالید که سطح پوست را کاملاً پوشش دهد، بهتر است این کار را حداقل ۳۰ دقیقه قبل از حضور در زیر نور آفتاب انجام دهید.

از مالیدن کرم ضد آفتاب روی پوست نواحی گوش، بالای پاها و پشت زانو‌ها نیز غافل نشوید. پس از استفاده از ضد آفتاب نیز توصیه می‌شود هر ۲ ساعت کرم را تجدید کنید، اگر هم کودک دلبند شما در استخر حضور دارد یا مشغول آب‌بازی است کرم‌ضد آفتاب را در بازه زمانی کمتر از ۲ ساعت تجدید کنید.

۶. آیا ضد آفتاب ویژه‌ای برای یک قسمت به‌خصوص پوست وجود دارد؟

تمامی ژل‌‌ها، کرم‌ها، اسپری‌ها و لوسین‌های ضد آفتاب محافظت قابل قبولی را از پوست کودک دلبند شما انجام می‌دهند. با این حساب سعی کنید ضد آفتابی خریداری نمایید که کودک شما با آن راحت‌تر است.

در این زمینه یک بار دیگر نیز باید تاکید کنیم برای کودک خود از ضد آفتاب‌هایی استفاده کنید که در ترکیبات آن‌ها اکسید زینک یا دی‌اکسید تیتانیوم حضور داشته باشد. سعی کنید تمامی قسمت‌های پوست صورت مانند بینی، گونه‌، چانه و گوش‌ها را کاملاً ضد آفتاب بمالید. در حین این کار از ورود ترکیبات ضد آفتاب به داخل چشم کودک نیز برحذر باشید.

در ناحیه لب‌ها هم بهتر است از بالم لب حاوی SPF استفاده کنید. سایر قسمت‌های پوست را نیز سعی کنید با لباس و پوشش مناسب بپوشانید. استفاده از کلاه در روزهای گرم و آفتابی نیز برای کودکان توصیه می‌شود.

سایر روش‌ها برای مراقبت از پوست کودکان در برابر پرتوهای مضر خورشید:

• آیا کودک شما در فصل‌های سرد سال و روزهای ابری هم باید از ضد آفتاب استفاده کند؟

جالب است بدانید اشعه UV خورشید تا حدود ۸۰ درصد از ابرها عبور می‌کند، حتی بازتاب این اشعه که از شن‌وماسه، آب و برف منعکس شده است نیز می‌تواند مضر باشد.

از طرف دیگر در روزهایی که هوا سردتر است، بچه‌ها نیز به دلیل عدم حضور خورشید و گرما، بیشتر در بیرون از منزل حضور پیدا می‌کنند. در نتیجه بیشتر در معرض پروتوهای مضر آفتاب قرار دارند.

با این حساب پیشنهاد می‌کنیم در روزهای سرد، حتماً از پوشاکی برای کودکان خود استفاده کنید که سطح پوست را کاملاً پوشش دهد. پوشیدن کلاه و عینک آفتابی نیز در کنار استفاده از کرم‌های ضد آفتاب در روزهای ابری پیشنهاد می‌شود.

• اگر کودک شما کرم‌ضد آفتاب بزند باز هم ویتامین D موجود در نور خورشید را دریافت می‌کند؟

مادران به خوبی می‌دانند که ویتامین D تا چه اندازه برای کودکان ضروری است، این ویتامین به بدن برای جذب کلسیم و قوی‌ شدن استخوان‌ها کمک می‌کند. از طرف دیگر هیچ منبعی هم به اندازه نور خورشید نمی‌تواند کمبود ویتامین D را در بدن کودکان جبران کند.

در این بین تحقیقات نشان داده است که استفاده بیش از حد از کرم‌های ضد آفتاب در کودکان می‌تواند باعث عدم دریافت ویتامین D کافی شود.

به همین منظور آکادمی بیماری کودکان در آمریکا توصیه کرده است که تمامی کودکان از سنین نوزادی تا نوجوانی باید در روز ۴۰۰ واحد ویتامین D تکمیلی مصرف کنند.

اگر شما هم احساس می‌کنید که فرزند دلبند شما نیاز به ویتامین D تکمیلی دارد، می‌توانید ترکیبات تکمیلی مناسبی را که در داروخانه‌ها موجود است استفاده کنید. البته حتماً‌ به خوبی می‌دانید که مصرف هرگونه ویتامین تکمیلی برای کودکان باید با اجازه پزشک متخصص انجام شود.

بیشتر بخوانید:‌ مصرف مکمل‌های ویتامین D، چقدر در پیشگیری از سرطان موثر است؟

• آیا کودکانی که رنگ پوست‌ آن‌ها تیره‌ است نیازی به ضد آفتاب دارند؟ از چه سنی پیشنهاد می‌شود کودکان را به متخصص پوست نشان داد؟

باور غلطی وجود دارد که بر اساس آن گفته می‌شود افرادی که پوستی تیره دارند کمتر مستعد سرطان پوست هستند.

سرطان پوست در افرادی که پوستی تیره دارند در قسمت‌هایی که در معرض نور خورشید نیستند مانند کف دست‌ و پا و غشا مخاطى پوست مخفی می‌شود و در نتیجه مدت تشخیص سرطان دیرتر انجام می‌شود.

احتمال اینکه خدای ناکرده کودکان دچار سرطان پوست شوند بسیار کم است، بنیاد سرطان پوست آمریکا گزارش داده است که تنها ۳ درصد از کودکان با احتمال خطر سرطان پوست روبرو هستند.

کودکانی که پدر و مادر یا خواهر و برادر آن‌‌ها به سرطان پوست مبتلا شده‌اند به میزان ۵۰ درصد نسبت به سایر افراد مستعد به سرطان پوست هستند.

آکادمی بیماری کودکان آمریکا توصیه می‌کند که این دسته از کودکان پس از رسیدن به سن ۱۰ سال بهتر است سالی دوبار به پزشک متخصص برای آزمایش مراجعه کنند. مراجعه سایر کودکان به متخصص پوست لزومی ندارد مگر اینکه تغییرات محسوسی در پوست آن‌ها مشاهده شود.

با این حساب اگر متوجه خال‌های گوشتی در پوست فرزند دلبندتان شدید بد به دل خود راه ندهید. البته پیشنهاد می‌کنیم با موقعیت خال‌های گوشتی و وضعیت ظاهری پوست تمامی قسمت‌های بدن کودک خود آشنا باشید تا در صورت تشخیص تغییر در ظاهر پوست سریعاً‌ به پزشک مراجعه کنید.

خال‌های نامتعارف که ابعادی بزرگ‌تر از پاک‌کن دارند نیز ممکن است نشانه‌ای از سرطان پوست باشند. همان‌گونه که در ابتدا هم اشاره کردیم سرطان پوست همیشه در کمین است و با این حساب بهتر است سطح پوست خود و فرزند دلبندتان را همیشه زیر نظر داشته باشید و با مشاهده تغییرات محسوس سریعاً با پزشک متخصص پوست مشورت کنید.

تاجایی که امکان دارد در ساعت‌های ۱۰ تا ۴ بعد از ظهر که آفتاب بیشترین تابش را دارد کودکان را در سایه نگه دارید. پوشش مناسب نیز عملکردی همانند کرم‌های ضد آفتاب دارد.

• آیا استفاده از عینک‌‌ها‌ی آفتابی برای کودکان توصیه می‌شود؟

پوست ناحیه دور چشم نیز مانند سایر قسمت‌های پوست در معرض پرتوهای مضر خورشید است، در نتیجه استفاده از عینک‌های ضد آفتاب پس از ۶ ماهگی می‌تواند به مراقبت از پوست کودکان دور چشم کودکان کمک کند.

در خرید عینک‌های آفتابی دقت لازم را داشته باشید و محصولاتی را خرید کنید که تا میزان ۹۹ درصد پوست را در برابر اشعه فرابنفش نوع A و B محافظت می‌کنند. عینک آفتابی بهتر است چشمی‌های بزرگتری داشته باشد تا سطح بیشتری از پوست را فرا بگیرد.

• در صورت آفتاب سوختگی کودکان چه کاری باید انجام داد؟

اگر خدای ناکرده نوزادی کمتر از یک سال دچار آفتاب سوختگی شد حتماً نظر پزشک متخصص را در این زمینه جویا شوید، اگر هم کودکی با سنی بیشتر از یک سال دچار آفتاب سوختگی، تاول و عارضه‌هایی نظیر درد شدید، خستگی و تب‌ بالا شد استفاده از مسکن ایبوپروفن و کمپرس آب گرم می‌تواند التیام بخش فرزند شما باشد.

کودک مصدوم را سریعا از مجاورت در نور خورشید نیز دور کرده و به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

لازم به ذکر است که آسپیرین برای کودکان به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، آسپیرین می‌تواند مشکلات وخیم گوارشی را در کودکان به دنبال داشته باشد.

در مجموع باید گفت نور آفتاب به همان اندازه که می‌تواند حیات بخش باشد به همان اندازه نیز خطرناک است، از طرف دیگر خطر پرتوهای مضر خورشید کوچک و بزرگ نمی‌شناسد و از آنجایی که پوست فرزند دلبند شما حساس‌تر است باید بیشتر مواظب باشید.

خوشبختانه انجام این کار چندان دشوار هم نیست و با کرم‌های ضد آفتاب و پوشش مناسب می‌توانید با خاطری جمع کودک خود را در روزهای آفتابی برای مدت زمان کوتاهی بیرون از سایه ببرید.