آیا روزانه هشت لیوان آب بنوشیم یا ننوشیم؟

نوشیدن آب به میزان روزانه هشت لیوان (یا دو لیتر)، مدت زیادی است که توصیه می‌شود. حتما آگهی‌هایی را دیده‌اید که به ما یادآوری می‌کنند که افت هرچند اندک میزان آب بدن می‌تواند تأثیر شدیدی بر عملکرد آن داشته باشد و به همین دلیل باید میزان آب بدنتان را با نوشیدن نوشابه‌های ورزشی از مارک‌های مختلف تنظیم کنید.

این آگهی‌ها کاملا علمی به نظر می‌رسند. متقاعد کردن مردم به نوشیدن این نوشابه‌ها سخت نیست، چون بعد از ورزش عرق کرده‌ و احساس گرما می‌کنند؛ در این حالت، جایگزین کردن مایعات از دست رفته کار مفیدی به‌نظر می‌رسد.

تحقیق درباره لزوم نوشیدن آب

گروهی از محققان آزمایشی فوق‌العاده انجام دادند. این گروه می‌خواستند دریابند که بعد از این‌که آب بدن از دست می‌رود، چه اتفاقی برای عملکرد افراد می‌افتد. به همین علت، از تعدادی دوچرخه‌سوار خواستند آنقدر تمرین کنند که ٪۳ وزن بدنشان را با تعریق از دست بدهند. سپس عملکردشان در سه وضعیت مختلف سنجیده شد:

1.  بدون نوشیدن آب
2.  با نوشیدن آب تا جایی که سطح هیدراتاسیون (جذب آب) به ٪۲ برسد
3.  بعد از هیدراتاسیون کامل

محققان برای اولین بار دریافتند که عملکرد دوچرخه‌سواران هیچ ارتباطی به میزان آبی که نوشیده بودند، نداشت. مایع به صورت وریدی به آنها داده شد و آنها حجم آب را نمی‌توانستند حدس بزنند. این نکته بسیار حیاتی است، چون همه ما، به‌خصوص ورزشکاران، رابطه روانی تنگاتنگی با میزان مصرف آب داریم.

جالب این‌که هیچ تفاوتی میان عملکرد کسانی که کاملا آب از دست رفته بدنشان را جبران کردند و آنهایی که هیچ آبی ننوشیده بودند، وجود نداشت. این مطالعه بخشی از جنبشی رو به رشد به‌نام «موقع تشنگی آب بنوشید» بود. این جنبش امیدوار است ورزشکاران را متقاعد کند که بیش از اندازه آب ننوشند، چرا که ممکن است به عارضه بالقوه مرگبار کاهش میزان سدیم (هیپوناترمی) دچار شوند.

البته شاید این نتایج نباید آنقدرها هم عجیب باشد. انسان‌ها در گرما و خشکی بسیار شدید تکامل یافته‌اند. ما می‌توانیم از دست دادن آب را به‌خوبی تحمل کنیم، اما حتی مقدار اندکی اضافه بودن آب بدن می‌تواند به‌مراتب خطرناک‌تر باشد. به بیان ساده‌تر، زیادی آبکی بودن به همان اندازه غلظت بیش از حد ضرر دارد.

این ایده که ما باید علاوه بر غذا و نوشیدنی‌های عادی، روزانه ۸ لیوان (حدود دو تا سه لیتر) آب بنوشیم، کاملا جا افتاده است. مرتبا پیام‌هایی درباره فواید آب و تأثیر آن بر بهبود همه اعضای بدن، از مغز گرفته تا روده‌ها، می‌شنویم. این را هم می‌دانیم که بدون آب ظرف چند روز می‌میریم. غذا یا نوشیدنی‌های دارای کافئین هم می‌توانند در میزان آب مصرفی روزانه لحاظ شوند. اگر بپذیریم که کمبود آب برای سلامتی مضر است، با اندکی استدلال منطقی به این نتیجه می‌رسیم که هیدراتاسیون باید برایمان مفید باشد. آب نقش تصفیه‌کننده و پاک‌کننده را بازی می‌کند، اعضای بدن را از سموم شستشو می‌دهد. آب قطعا برای پوست هم مفید است، به فکر کردن کمک می‌کند، خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش داده و باعث می‌شود بوی بد ادرار کم شده و رنگ آن روشن‌تر شود.

امروزه آبی که می‌نوشیم دیگر به‌طور رایگان از شیر آب نمی‌آید. برخی شرکت‌ها تقریبا به‌طور مستمر توصیه می‌کنند که روزانه ۲ تا ۳ لیتر آب بنوشیم. اما این عدد از کجا آمده و آیا دلیلی بر صحت آن وجود دارد؟ واقعیت این است که افرادی که در جاهایی با آب و هوای معتدل زندگی می‌کنند و فعالیت فیزیکی مستمر ندارند، روزانه به ۶ تا ۸ لیوان آب نیاز دارند. البته این آب می‌تواند در غذا، آبمیوه یا نوشیدنی‌های کافئینی موجود باشد. هیچ مدرکی وجود ندارد که نوشیدن ۸ لیوان آب علاوه بر دیگر غذاها و نوشیدنی‌ها فایده‌ای برای ما دارد. این کار حتی ممکن است ضرر هم داشته باشد.

اما نکته خوشحال‌کننده این است که شما هم درست مثل ورزشکاران حرفه‌ای لازم نیست نگران این باشید که روزانه دقیقا به چقدر آب نیاز دارید، زیرا خود بدنتان این مسأله را تنظیم و حل خواهد کرد. اگر زیاده از حد آب بنوشید، از طریق ادرار دفع خواهد شد. اگر هم کمتر از حد نیاز آب بنوشید، تشنه می‌شوید و کمتر ادرار خواهید کرد.

همانطور که ورود و خروج اکسیژن به بدن مدیریت می‌شود، میزان آب بدن هم به بهترین نحو کنترل می‌شود. این‌که گفته شود باید بیش از آنچه بدنتان می‌طلبد آب بنوشید، مثل این است که بگوییم باید حواستان باشد بیشتر نفس بکشید، چون اگر اکسیژن برایتان مفید است، مقدارش هرچه بیشتر باشد بهتر است. مثل هر کار دیگری در زندگی، در خوردن آب هم نباید افراط و تفریط کرد.